ASTRONAUTEN TREKKEN SPOOR VAN VERLICHTING

SAMENVATTING KEYNOTE LEZING 1 :EISE EISINGA EN DE VERLICHTING IN NEDERLAND

Tijdens de eerste lezing volgen we het 'Spoor van Verlichting' dat astronomen en wetenschappers door de geschiedenis hebben getrokken met als hoofdpersonen Copernicus, Brahe, Kepler, Galilei en Newton. Zij deden schokkende ontdekkingen: dat niet de zon om de aarde, maar de aarde om de zon draait en dat de aarde maar een onnozel klein planeetje is en de zon een kleine ster aan een van de randen van het Melkwegstelsel.

We zijn getuige van een botsing tussen Galilei en de Paus, tussen de waarheid van de wetenschap en de waarheid van de kerk.

In 1774 staat de waarheid van de wetenschap opnieuw tegenover de waarheid van de kerk, als ds. Alta de ondergang van de aarde aankondigt, Eise zijn Planetarium bouwt daarmee bewijst dat van een botsing van planeten geen sprake kan zijn en duidelijk maakt dat Alta heel andere bedoelingen had met zijn onheilsverhaal. 

Eises verkiezing in de canon biedt verder een verrassend en nieuw zicht op zowel zijn eigen leven en werk als dat van zijn tijdgenoten. In 'Eise Eisinga's Planetarium Doe- en Ontdekboek' richtte de aandacht zich voornamelijk op Eise  als bouwmeester van het Planetarium. Andere grote verdiensten van hem  en zijn tijdgenoten en belangwekkende gebeurtenissen bleven daardoor onderbelicht, zoals Jean Henri van Swinden, ontdekker van Eise, die als weerkundige tot de Europese top behoorde, Petrus Camper, een markant en groot geleerde, door Goethe geroemd als 'Ein meteor von Geist' en die in zijn woning op 'Klein Lankum' in Franeker het 'Museum Camperianum' had ingericht.

Als Eise zijn 'Venster op de Verlichting' opent, wordt duidelijk dat hij behalve op het terrein van sterrenkunde, wetenschap en techniek ook sociaal en politiek buitengewoon actief was. Zo streed hij als armvoogd tegen armoede en was bouwmeester van het stadsarmenhuis.

In 1795 was hij een van de eerste democratisch gekozen volksrepresentanten in de Staten van Friesland en stond daarmee aan de wieg van de democratie in Friesland.

In Eises levensverhaal weerspiegelt zich de turbulente tijd waarin hij leefde.

Het is een verhaal van extreme uitersten: hij werd geroemd, geëerd en geridderd, maar ook verguisd, vervolgd, gevangen genomen en verbannen.

                          DEZE EERSTE LEZING EINDIGT MET DE VRAAG :

WAARDOOR EN DOOR WIE WERD EISE EISINGA GEINSPIREERD EN GEDREVEN OM OP VIER FRONTEN BUITENGEWOON ACTIEF TE ZIJN?

WE VOLGEN TIJDENS DE TWEEDE LEZING HET SPOOR VAN VERLICHTING DAT FILOSOFEN DOOR DE GESCHIEDENIS HEBBEN GETROKKEN EN KOMEN UIT BIJ

DE BRON, DE KERNWAARDEN VAN DE VERLICHTING, DIE HET FUNDAMENT VORMEN ONDER ONZE MODERNE SAMENLEVING.

KEYNOTE LEZING 2 VORMT DAAROM HET HART VAN HET PROJECT EN EEN VOORWAARDE VOOR EEN GOED BEGRIP VAN DE INHOUD VAN DE ANDERE  DRIE LEZINGEN.