 |
|
|
 |
|
BIBLIOGRAFIE 1 - ACHTERGRONDINFORMATIE
Jonathan Israel, de deskundige bij uitstek van de Verlichting, vond Eisinga een compleet marginale figuur en de Verlichting in de Canon een slap ongeïnspireerd aftreksel van de werkelijke betekenis van de Verlichting .
Een gemiste kans volgens Israel, want de Verlichting is ‘de meest essentiële episode voor het ontstaan van onze democratische samenleving" en “ voor Nederlandse kinderen op Nederlandse scholen is dat het belangrijkste dat ze van hun geschiedenis moeten leren”.
En toch ontdekte ik dankzij Israel de sporen van 'Verlichting' in leven en werk van Eise Eisinga en daarmee het wezen van de Verlichting.
Dit boek uit 1632 van Galilei markeert de geboorte van de moderne natuurwetenschap.
In zijn 'Dialoog', een gesprek tussen drie vrienden dat vier dagen in beslag neemt, zet Galilei het oude en het nieuwe wereldbeeld van respectievelijk Ptolemaeus en Copernicus naast elkaar, met een nauw verhulde voorkeur voor de nieuwe, heliocentristische opvatting.Het was een frontale aanval op de tot dan toe gangbare wetenschapsopvattingen van de Aristoteliaanse natuurfilosofen. Door de inquisitie werd hij bestraft met levenslange gevangenisstraf, later omgezet in huisarrest.
Door dit boek heb ik Galilei opnieuw ontdekt.
Wie was Spinoza?
Wie was deze moedige zeventiende-eeuwse figuur, deze geniale filosoof die met zijn geschriften de wereld veranderde, maar op zijn 25ste in de ban werd gedaan door de hele joodse gemeenschap van Amsterdam, inclusief zijn eigen familie?
Spinoza's filosofie is fascinerend en hoogst actueel. Het gaat bij Spinoza om een nieuw godsbesef, waarvoor hij in zijn eigen tijd werd verketterd maar dat in onze dagen heel modern aandoet.
Om kennis te maken met het gedachtengoed van Spinoza is Jan Knol een goede 'gids'.Twee 'aanraders': 'Intuitie' en 'En je zult spinazie eten'. Knol maakt deze grote filosoof voor iedereen toegankelijk.
En 'Het Raadsel Spinoza'? Een prachtige roman!
Lees ook :Bibliografie 2 'Het gelijk van Spinoza'
Ieder mens wordt geboren met zes ‘natuurrechten’, aldus John Locke in de 17e eeuw(Keynote lezing 2). In zijn spoor van Verlichting spreekt Martha Nussbaum over een tiental essentiële mogelijkheden of zoals zij dat noemt capabilities: recht op gezondheid, onderwijs, lichamelijke onschendbaarheid, mogelijkheid tot liefde en hechting aan medemensen, vrijheid van meningsuiting, recht op veiligheid, mogelijkheid tot het aangaan van sociale banden en eigendomsrechten. Ik lees: “Mogelijkheden die mensen in staat moeten stellen om een waardig en minimaal florerend leven te leiden” en ik hoor Descartes en Spinoza..........
"Dit boek legt een sterke basis voor de gedachte dat economische groei en individuele bloei hand in hand moeten gaan"
-Publishers Weekly
SCHEPPEN IS WEERSTAND BIEDEN EN WEERSTAND BIEDEN IS SCHEPPEN
In samenwerking met Eleanor Roosevelt werkte Stephane Hessel na de tweede wereldoorlog aan het schrijven van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. In zijn boeken stelt Hessel dat Frankrijk zich weer boos moet maken, zoals zij die het verzet vormden dat tijdens de Tweede Wereldoorlog deden. Hessel draagt zelf de volgende redenen aan waarom hij zich boos maakt: de groeiende ongelijkheid tussen arm en rijk, de wijze waarop Frankrijk omgaat met zijn illegale immigranten, het gebrek aan persvrijheid , de noodzaak het milieu te beschermen, het versterken van de Franse welvaartsstaat en de erbarmelijke situatie van het Palestijnse volk. Hij roept met zijn boek op tot vreedzaam verzet. (Met dank aan Nas. die mij Stephane Hessel leerde kennen)
Uit 'Gevaarlijke Kennis':
"Kort na de Tweede Wereldoorlog werd in Florence een dagboek gevonden uit 1659. Het was geschreven door een jongeman die niet langer tevreden was met het traditionele beeld van het heelal, de aarde en de mens. Hij was van plan niets meer voor waar aan te nemen en nam zich voor alles zoveel mogelijk zelf te gaan onderzoeken". Dat is de kern van wat alle 'verlichters' uit de vier lezingen gemeen hadden en hebben.In 2008 won Luuc Kooijmans met 'Gevaarlijke Kennis' 'De Grote Geschiedenis prijs' voor het beste geschiedenis boek.
'Orakel' over Herman Boerhave 'de man die de geneeskunde opnieuw uitvond' is zijn laatste boek.Deze boeken hebben de belangrijkste bouwstenen geleverd voor de keynote lezing
'Medici trekken een spoor van Verlichting'
Het 'Project Eise Eisinga- deVerlichting in Nederland' is opgezet naar aanleiding van Eises uitverkiezing in 'entoen.nu'
De stichting ‘entoen.nu’ stimuleert het gebruik van de canon van Nederland in onderwijs en samenleving als verhaal van het land dat wij gezamenlijk bewonen. Op de website 'De canon van Nederland entoen.nu', worden vijftig vensters in woord en beeld gepresenteerd, waaronder Eise Eisinga en Baruch de Spinoza, hoofdpersonen in dit project. Bij de samenstelling van het project is veel informatie ontleend aan 'Canon van de Natuurkunde'.
Het idee voor de bètacanon onstond als reactie op de historische canon, waar volgens de initiatiefnemers opvallend weinig exacte wetenschap in stond.
In de bètacanon komen de vijftig kernbegrippen uit de natuurwetenschappen aan de orde en biedt zicht op alles uit de natuurwetenschappen, met de grootste ontdekkingen en theorieën van 100 belangrijke natuurkundigen, waaronder ook hoofdpersonen die Eise omringen.
Met informatie ontleend aan deze boeken kon ik een belangrijk deel van Eises leven en werk en de tijd waarin hij leefde reconstrueren. Veel illustraties in de vorm van dia's in de eerste keynote presentatie komen uit : 'Leeuwarder courant 250 jaar'.
In 'Adel van de Geest' trekt Riemen het spoor van Verlichting vanaf Socrates (lezing 2) door tot in onze tijd(lezing 4) :
"Het boek van Rob Riemen is een wonder. Een zwerftocht door de wereld van de geest.Van Socrates tot Goethe. Van Spinoza tot Thomas Mann. Van de jodenvernietiging tot 11 september"-Jacques Attali.
In 'Revolutie van het Denken' laat Jonathan Israel zien dat de Verlichting die de westerse samenleving zo radicaal heeft veranderd in Nederland werd geboren.
Denkers uit Nederland deden Europa op zijn grondvesten trillen. Overal werden ze gelezen: Spinoza, Bekker en vele anderen die Eise 'omringen'.
Hun ideeen bepalen nog altijd ons denken
Deze blik door vijftig vensters levert een overzicht op van gedenkwaardige momenten en personen uit de geneeskunde en gezondheidszorg in Nederland van prehistorie tot heden. In een mooie reeks in woord en beeld passeren de revue: de introductie van de Romeinse geneeskunde in Nederland, de 'Zwarte Dood', de bloedsomlooptheorie, de thuisbevalling, de oprichting van de (K)NMG, de opmars van medische techniek, het euthanasiedebat, de affaire-Dennendal en de genetica.
Zie lezing 3 : 'Medici trekken een spoor van Verlichting'.
|
|
|