Johan Valckenaar sprak een feestrede uit.
80. EISE EISINGA: DEMOCRATISCH GEKOZEN VOLKSREPRESENTANT
Bij de eerste democratische
verkiezingen voor de Provinciale Staten van Friesland werd Eise Eisinga gekozen tot lid van de Friese Staten.
Op 23 juni 1795 werden de representanten geïnstalleerd
Temidden van familie en vrienden werd dat ’s-avonds
onder het Hemelsplein feestelijk gevierd.
Johan Valckenaar heeft bij die gelegenheid een ‘feestrede‘ uitgesproken.
Deze drieëntwintigste juni 1795 is een zeer bijzondere dag.
De oude Statenvergadering van Friesland is definitief
ontbonden en jij Eise bent als een van de eerste democratisch gekozen volksrepresentanten geïnstalleerd.
Deze verkiezing is daarom zo bijzonder, omdat zij een lange voorgeschiedenis heeft, die teruggaat op de grootste denker die Nederland ooit heeft gekend: Baruch de Spinoza.
Ruim tien jaar geleden hebben wij dit manifest opgesteld”, en Johan toonde ons een map.
‘Ontwerp voor een stad van vrede, vrijheid, voorspoed en gezondheid’, stond op het kaft en daaronder de namen van Spinoza, Voltaire, Montesquieu, Locke en Kant.
“Spinoza gaat voorop”, ging hij verder, “hij is de grootste, want hij pleitte als eerste voor democratie, individuele vrijheid en gelijkheid.
We zijn hem veel dank verschuldigd, want hij heeft de fundamenten gelegd voor deze door het volk gekozen regering. Maar
zijn tijdgenoten zagen zijn ideeën als vernietigers van religie en samenleving en hebben hem daarom te vuur en te zwaard bestreden.
Dat
er sinds Spinoza weinig is veranderd hebben wij aan den lijve ervaren.
Evenals Spinoza werden ook wij als vernietigers van religie en
samenleving
beschouwd en daarom ook te vuur en te zwaard bestreden.
Op verzoek van de Orangisten maakten de Pruisen in 1787 een einde aan onze idealen en stuurden ons in ballingschap.
Achteraf blijkt onze nederlaag een overwinning te zijn.
De Oranjes hebben ons naar de ‘Hoogeschool
van Patrottismus en revolutie’ gestuurd.
Wij zijn teruggekeerd als overtuigde en verlichte democraten, die deel uitmaken van
de eerste grote democratische verlichtingsbeweging in Europa en in de wereld.
Een beweging die de Franse en Amerikaans revolutionairen
zelfs tot voorbeeld heeft gediend.
De prijs die ieder van ons daarvoor heeft moeten betalen, was hoog.
Het is daarom onze plicht dit kostbare goed te behouden en het volk voor onze ideeën te winnen. Onze strijd is niet voorbij, want democratie,
verdraagzaamheid, respect, gelijkheid en
vrijheid van meningsuiting zullen altijd door tegenstanders bestreden worden.
Deze
23ste juni zullen wij ons blijven herinneren als de ‘Dag van de Verlichting’”.
1795 zou, zo hoopten we, het jaar worden van een nieuw begin.
Het huiselijk geluk lachte ons toe, deze eerste maanden na mijn ballingschap.
Eelke was
het stralende middelpunt in huis.
Maar ons geluk zou van korte duur
zijn. Toen ik op een avond van mijn werk voor de Staten in Leeuwarden thuiskwam was Eelke ziek.
Hij moest voortdurend overgeven,
had diarree en hoge koorts. Twee dagen later is hij
overleden.
Trijntje was ontroostbaar.
Onze wereld stortte in.
EISES DIGITALE SCHATKIST
LEES, KIJK, DOE EN ONTDEK
"Deze 23e juni zullen wij ons blijven
herinneren als 'De Dag van de Verlichting', sprak Valckenaar. Waarom?
Waarom zijn Eise en zijn vrienden juist Spinoza veel dank verschuldigd?
1787 beleefde Eise als een nederlaag, maar achteraf blijkt de nederlaag een overwinning te zijn. Waarom?
Johan Valckenaer werd geboren in Franeker in 1759 als de zoon van Lodewijk Caspar Valckenaer,
hoogleraar Grieks aan de Universiteit van Franeker en Johanna van der Streng.
In 1782 werd Valckenaer benoemd aan de
Hogeschool van Franeker, maar kreeg in mei 1787 zijn ontslag, vanwege zijn lidmaatschap van een exercitiegenootschap.
LEES
MEER : http-::nl.wikipedia.org:wiki:Johan_Valckenaer
Over het 'Ontwerp voor een stad van vrede, vrijheid, voorspoed en gezondheid vertelt Eise in EISE VERTELT 57